Ο πλούτος της Ελληνικής παράδοσης είναι ανεξάντλητος, όπως μαρτυρούν μεταξύ άλλων και τα έθιμα αυτής της περιόδου – τα έθιμα του 12ημέρου-, που αρχίζουν τα Χριστούγεννα και ολοκληρώνονται το πρώτο 10ήμερο του Ιανουαρίου....
Το έθιμο των Αράπηδων
Ανήμερα των Θεοφανείων στο Μοναστηράκι, στον Ξηροπόταμο και στον Βώλακα Δράμας, τελείται με παραλλαγές δρώμενο γνωστό ως Αράπηδες επειδή στην μεταμφίεση των πρωταγωνιστών κυριαρχεί το μαύρο χρώμα: μαύρες φλοκωτές κάπες και εντυπωσιακές υψικόρυφες προσωπίδες, κεφαλοστολές από γιδοπροβιές. Στη μέση τους ζώνονται τρία μεγάλα κουδούνια και στα χέρια τους κρατούν από ένα μακρύ ξύλινο σπαθί καθώς και ένα σακουλάκι με στάχτη του Δωδεκαήμερου, χτυπώντας με αυτό όσους συναντούν « για το καλό » .
Στην ομάδα των μεταμφιεσμένων ( τσέτα ) υπάρχουν ακόμη οι Γκιλίγκες, άνδρες ντυμένοι με γυναικείες παραδοσιακές ενδυμασίες,οι παππουδες, με παλιά γιορτινή φορεσιά και οι ευζωνοι ή τσολιάδες ντυμένοι με εθνική στολή που στα χρόνια της τουρκοκρατίας τόνιζαν την ελληνικότητα των τελετών. Όλοι μαζί γυρίζουν με ορισμένο εθιμικό τυπικό τα σπίτια του χωριού με λύρες και νταιρέδες, και εύχονται χρόνια πολλά στους συγχωριανούς τους που τους ανταποδίδουν τις ευχές με πλούσια κεράσματα.
Ο αγερμός καταλήγει στην πλατεία όπου ακολουθεί χορός και γλέντι με τη συμμετοχή των παρευρισκόμενων και την εμφάνιση του αρκουδιάρη με την εικονική αρκούδα. Το δρώμενο ,με έντονο διονυσιακό χαρακτήρα , αποσκοπεί στην καλοχρονιά καθώς ολοκληρώνεται με το μιμητικό όργωμα και την εικονική σπορά.
Στον Βώλακα οι αράπηδες έχουν στη ράχη τους καμπούρα που γίνεται με μια βελέντζα γεμάτη άχυρα ενώ στα χέρια κρατούν μαγκούρα ( χοντρό ξύλο σαν μπαστούνι) πάνω στο οποίο στηρίζονται και κρατώντας το σώμα σκυφτό με πλάγιες κινήσεις προσπαθούν να χτυπήσουν τα κουδούνια που φορούν στη μέση. Μαζί τους υπάρχει ο τσαούσης και η νύφη.
Μπαμπούγερα Καλής Βρύσης
Τραγόμορφες φιγούρες των «Μπαμπούγερων», μορφές που ξεπηδούν από τη λατρεία της Μητέρας Γης και του θεού Διονύσου. Άνθρωποι μεταμφιεσμένοι με κατσικοδέρματα και με πρόσωπα μαυρισμένα με αιθάλη, τραγουδούν και χορεύουν, ξορκίζοντας τα κακά πνεύματα.Έτσι και φέτος πραγματοποιήθουν τα «Μπαμπούγερα» στην Κ. Βρύση με πλήθος κόσμου να παρακολουθεί το δρώμενο.
Μωμόγεροι
Λαϊκό σατυρικό ευετηριακό δρώμενο με προθεατρική μορφή. Τελείται από τους Πόντιους με παραλλαγές στην Δράμα ( Καλλίφυτο,Πλατανιά, Σιταγρούς κ.α.). Αναπαρίσταται στις αυλές των σπιτιών και στις πλατείες τις ημέρες του Δωδεκαημέρου ( μεταξύ 17 Δεκεμβρίου και 1ης Ιανουαρίου ) .Κύριο πρόσωπο ο Μωμόγερος η Κιτί Γοτσάς με θίασο συντελεστών όπως η νύφη και ο γαμπρός ,ο Αλής ( έφιππος ) , ο πατέρας ,ο γιατρός, ο οργανοπαίχτης, ο κουμπάρος, ο χωροφύλακας, δυο μικροί διάβολοι , η έγκυος γυναίκα και η συνοδεία .
Όλοι οι συντελεστές φορούν κουδούνια όπως προβιές και δέρματα τράγων. Κεντρικό πρόσωπο του θιάσου των τελεστών ο Μωμόγερος ή Κιτί γοτσάς ή Πορδαλάς ( Θρυλόριο ) ο οποίος με τη δύση του ήλιου εισβάλλει με την ακολουθία του στα σπίτια του χωριού και εμπλέκει τους σπιτονοικοκύρηδες σε περιπέτειες « εξαπατώντας » τους . Η απαγωγή της νύφης παίζει και εδώ καθοριστικό ρόλο καθώς μετά από αλλεπάλληλες εικονικές συμπλοκές μεταξύ των τελεστών ,το νέο ζευγάρι, η νύφη και ο γαμπρός κατορθώνουν να σμίξουν ,στεφανώνονται μάλιστα από τον παπά που εισέρχεται στο τέλος στο θίασο επιβάλλοντας την τάξη .Με τη συνοδεία ποντιακής λύρας και νταουλιού , χορεύοντας και διασκεδάζοντας τα μωμογέρια , εγκαταλείπουν το σπίτι για να επισκεφτούν το επόμενο όπου θα προβούν σε ανάλογους ,νέους αυτοσχεδιασμούς και μιμικές πράξεις.
Εθιμο της Καμήλας
Το έθιμο τελείται στις 7 και 8 Γενάρη στην Πετρούσα Νομού Δράμας. Η εικονική καμήλα με τη συνοδεία ομάδας τελεστών τελεί το ευετηριακό δρώμενο με κορύφωση την εικονική σπορά και τον θερισμό καθώς και τη σατυρική αναπαράσταση του τοπικού γάμου.
Ο συμβολισμός αυτού του καρτερικού ζώου με την απαράμιλλη αντοχή στην πείνα και τη δίψα κάτω από αντίξοες συνθήκες, δείχνει τις περιπέτειες του ανθρώπου μέσα στη ζωή και το χρόνο και την αποφασιστικότητά του να συνεχίσει να παλεύει κόντρα στις ελλείψεις και τις στερήσεις.
Καλή χρονιά …
dramini.gr & λαογραφικές πηγές του νομού Δράμας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου